گیربکسهای اتومات (یا جعبهدندههای خودکار) یکی از اجزای مهم در خودروها هستند که وظیفه انتقال قدرت موتور به چرخها را بدون نیاز به دخالت مستقیم راننده برای تعویض دندهها انجام میدهند. برخلاف گیربکس دستی که راننده باید خودش کلاچ بگیرد و دنده عوض کند، گیربکس اتومات همه این فرآیندها را بهصورت خودکار انجام میدهد.
در شهرهای پرترافیک، گیربکسهای اتومات باعث میشوند راننده نیازی به گرفتن مداوم کلاچ و تعویض دنده نداشته باشد. این باعث کاهش خستگی بهویژه در ترافیکهای سنگین میشود.
راننده تمرکز بیشتری روی مسیر و کنترل خودرو دارد، چون مشغول تعویض دنده نیست. این مورد بهخصوص در رانندگیهای شهری و شرایط بحرانی بسیار مهم است.
بیشتر خودروهای لوکس و مدرن از گیربکسهای اتومات استفاده میکنند چون راحتی، نرمی و عملکرد بیصدا در تعویض دنده برای مشتریان این خودروها اهمیت زیادی دارد.
در برخی کامیونها و اتوبوسهای جدید، گیربکسهای اتومات یا نیمهاتومات استفاده میشود تا بهرهوری و راندمان افزایش یابد و فشار کمتری به راننده وارد شود، مخصوصاً در مسیرهای طولانی.
در گیربکسهای اتومات، تعویض دندهها با دقت انجام میشود و معمولاً در دور موتور مناسب، بنابراین فشار کمتری به موتور و کلاچ وارد میشود.
خودروهای هیبریدی یا تمامبرقی معمولاً گیربکس دستی ندارند و از سیستمهای انتقال قدرت سادهتر یا اتومات استفاده میکنند چون بهصورت پیوسته نیرو را انتقال میدهند.
ماشینآلات راهسازی (لودر، گریدر، بیل مکانیکی): به خاطر فشار بالا و نیاز به کنترل ساده.
خودروهای نظامی و تاکتیکی: برای بهبود کنترل در شرایط سخت و سریع.
ماشینآلات کشاورزی: مثل تراکتورهای مدرن، برای راحتی کاربر و بهرهوری بیشتر.
هرچند گیربکسهای اتومات راحتتر هستند، اما:
تعمیر و نگهداری آنها پیچیدهتر و پرهزینهتر است.
رانندگان حرفهای ممکن است کنترل دقیقتری با گیربکس دستی داشته باشند (مثلاً در مسابقات رالی یا آفرود حرفهای).