1404/03/19
جزئیات بیشتری درباره‌ی گیربکس
نکات مهم درباره گیربکس (Gearbox) یا جعبه‌دنده
🔍 ۱. چرا گیربکس مهمه؟
موتور خودرو یا ماشین‌آلات فقط در یک بازه مشخص دور موتور (RPM) کارایی بهینه داره. ولی ما توی رانندگی به سرعت‌ها و قدرت‌های متفاوت نیاز داریم. گیربکس کمک می‌کنه:
-
در شروع حرکت، گشتاور بیشتری بدست بیاری (مثلاً در دنده ۱).
-
در سرعت‌های بالا، دور موتور پایین بیاد و مصرف سوخت کاهش پیدا کنه (مثلاً در دنده ۵ یا ۶).
-
از آسیب دیدن موتور در دور بالا جلوگیری بشه.
⚙️ ۲. ساختار داخلی گیربکس دستی:
یک گیربکس دستی معمولاً این اجزا رو داره:
-
شافت ورودی: قدرت رو از موتور می‌گیره.
-
شافت خروجی: قدرت رو به چرخ‌ها می‌فرسته.
-
چرخ‌دنده‌های متحرک و ثابت: با تعویض دنده، چرخ‌دنده‌ها درگیر می‌شن و نسبت انتقال عوض می‌شه.
-
دستگاه سینکروماش (Synchro): سرعت دو چرخ‌دنده رو یکی می‌کنه تا تعویض نرم باشه.
-
کلاچ: هنگام تعویض دنده، ارتباط موتور با گیربکس قطع می‌شه.
⚙️ ۳. گیربکس اتوماتیک چگونه کار می‌کند؟
گیربکس اتوماتیک پیچیده‌تره و معمولاً شامل موارد زیره:
-
مبدل گشتاور (Torque Converter): جایگزین کلاچه، بین موتور و گیربکس قرار داره.
-
چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای (Planetary Gears): برای تغییر نسبت دنده بدون نیاز به تعویض دستی.
-
کنترل هیدرولیکی یا الکترونیکی: دنده‌ها رو بر اساس سرعت، گشتاور و فشار روغن تغییر می‌ده.
🔁 ۴. تفاوت انواع گیربکس:
| نوع گیربکس | مزایا | معایب |
|---|---|---|
| دستی | مصرف سوخت کمتر، کنترل بیشتر | نیاز به مهارت راننده، خسته‌کننده در ترافیک |
| اتوماتیک سنتی | راحتی، مناسب شهر | مصرف بیشتر، تعمیرات پرهزینه‌تر |
| CVT | حرکت نرم، مصرف بهینه | لذت رانندگی کمتر، آسیب‌پذیر در بار زیاد |
| DCT (دو کلاچه) | تعویض سریع، مناسب خودروهای اسپرت | حساس به نگهداری، تعمیرات پرهزینه |
| AMT (نیمه‌اتومات) | ساده، ارزان | تعویض دنده کمی خشک یا کند |
🛠️ ۵. نگهداری درست از گیربکس:
-
روغن گیربکس رو هر ۴۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر تعویض کن (بسته به نوع گیربکس و توصیه سازنده).
-
از شتاب‌گیری شدید و ناگهانی بپرهیز.
-
در خودروهای دستی، پدال کلاچ رو زیاد نگه ندار (مثلاً پشت چراغ قرمز).
-
صدای غیرعادی، لرزش یا تاخیر در تعویض دنده رو جدی بگیر.
-
از روغن اصل و مناسب استفاده کن.
⚠️ ۶. علائم هشداردهنده‌ی مشکل در گیربکس:
-
روشن شدن چراغ «Check Transmission» یا «Check Engine».
-
بوی سوختگی از گیربکس (علامت داغ شدن بیش از حد).
-
گیر کردن در دنده‌ها یا تعویض دنده‌ی سخت.
-
ضربه زدن در زمان تعویض دنده.
-
نشت روغن قرمز رنگ از زیر ماشین.
